ส่วน Category หรือ ปทารถะ ที่ศึกษากันในวิชาปรัชญานั้น มีมุมมองทั้งในแง่ตรรกศาสตร์และอภิปรัชญา... ถ้ามองในกรอบของอภิปรัชญาก็จะหมายถึง หลักความสัมพันธ์ขั้นพื้นฐานแห่งความเข้าใจของมนุษย์ ... ประมาณนี้
การจำแนกชนิดของคำหรือหน่วยย่อยแห่งคามสัมพันธ์พื้นฐานที่เรียกว่า ปทารถะ นี้ แตกต่างกันไป เช่น
• อริสโตเติล จำแนกไว้ ๑๐ ประการ
• อิมมานูเอล คานต์ จัดไว้ ๔ ประเภท จำแนกได้ ๑๒ ประการ
• ปรัชญาไวเศษิกะของอินเดีย จำแนกไว้ ๗ ประการ
• ปรัชญานยายะของอินเดีย จำแนกไว้ ๑๖ ประการ
ปทารถะ (Category) ตามนัยแห่งตรรกศาสตร์ก็คือ วิถีแห่งถ้อยคำหรือการกระทำของภาคประธาน ซึ่งมีความสำคัญ ๒ ประการ คือ- ทำให้รู้จักวิธีในการจัดแจงการพูดคือการใช้ภาษาให้เป็นระเบียบ- ทำให้จำกัดความหมายของคำต่างๆ ได้ และมี เงื่อนไขในการจัดปทารถะ ดังต่อไปนี้ เป็นสิ่งง่ายๆ ธรรมดาสามัญ ไม่ซับซ้อน เช่น อสังกรกถา
- เป็นของแท้ มิใช่ของเทียม
- เป็นคำเอกัตถะ มีความหมายอย่างเดียว
- สามารถอธิบายบางอย่างนอกจากตัวมันเองได้
- เป็นสิ่งที่กำหนดได้หรือมีที่สุดเฉพาะของอริสโตเติล ๑๐ ประการ มีดังต่อไปนี้
ทรัพย์ หรือ สาระ (Substance)
ปริมาณ (Quantity)
คุณภาพ (Quality)
สมวายะหรือสัมพันธภาพ (Relation)
กิริยาการหรือกัมมันตภาพ (Action or Activity)
กรรม (Being passive or Passivity)
กาละ (When)
เทศะ (Where)
สังโยค (Position)
อาจาระ (Habit)
ตัวอย่างการจำแนกปทารถะ ตามแนวคิดอริสโตเติล
ปัจจุบันคนไทยส่วนใหญ่ภายในประเทศรู้สึกเครียดกับปัญหาเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง
คนไทย = ทรัพย์
ส่วนใหญ่ = ปริมาณ
ภายใน = สมวายะ
ประเทศ = เทศะ
รู้สึก = อาจาระ
เครียด = กิริยาอาการ
กับ = สังโยค
ปัญหาเศรษฐกิจ สังคม การเมือง = กรรม
และ = สมวายะ
(เอามาจาก พระมหาชัยวุธ โภชนุกูล ฉายา ฐานุตฺตโม)
หากยังสงสัยหรือต้องการศึกษาเพิ่มเติม ก็สามารถดูได้ที่
http://etext.library.adelaide.edu.au/a/aristotle/categories/
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น